Hij schreef eigenhandig het programma Scheiden zonder Schade. Iets wat de betrokkenheid van André Rouvoet onderstreept als het gaat om gezinnen in scheiding. "Het gaat om een cultuurverandering, waarbij iedereen – van juf tot buurvrouw tot mediator – weet welke ondersteuning hij of zij kan bieden."

Tekst: Esther van Lunteren

Een ervaringsdeskundige is hij niet, maar als ambassadeur van het programma Scheiden zonder Schade weet André Rouvoet als geen ander wat er gebeurt als een vader en een moeder besluiten te gaan scheiden. Een jaar lang – en nog – sprak hij met ouders, kinderen, jongeren en (semi)professionals die van dichtbij meemaken wat er gebeurt als ouders uit elkaar gaan. Rouvoet: ,,De onmacht, frustratie, het verdriet …”, dat geeft een enorme drive om aan dit project te werken en betrokkenen te ondersteunen bij het bieden van hulp.”

Renovatie

Dat de maatschappelijke impact van scheiden groot is, staat volgens Rouvoet buiten kijf. ,,We hebben het over meer dan 80.000 kinderen per jaar die voortaan in twee huizen leven. Duizenden kinderen én hun ouders dus die hun leven opnieuw moeten vormgeven.

Dat brengt veel emoties met zich. Emoties die er bij ouders voor zorgen dat er korte of langere tijd minder aandacht is voor de kinderen. Logisch. Als ik het zelf druk heb, ben ik ook minder geneigd om met mijn kinderen op te trekken. Laat staan als je hele bestaan schudt. Ik hoor ouders praten over hun scheiding als ‘de grootste reorganisatie van hun bestaan’.”

Ondertussen bespeurt Rouvoet wel dat steeds meer ouders open zijn over hun scheiding en de impact daarvan op hun kinderen. ,,Daarom geloof ik ook in het programma Scheiden zonder Schade. Het taboe is eraf. Ouders ervaren eerder dat ze hulp nodig hebben en durven die hulp sneller te vragen, met name bij professionele hulpverleners, zoals mediators, scheidingscoaches en rechters.”

Mag het onze ambitie zijn dat we in Nederland zó uit elkaar gaan dat onze kinderen er niet nodeloos onder te lijden hebben?

Rouvoet: ,,Deze professionals vragen zelf ook actief om hulp. Rechters die bijvoorbeeld allang hebben gezien dat je een goed ouderschapsplan kunt hebben, maar dat daarmee de problemen echt niet zijn opgelost. Denk ook aan voetbalcoaches, juffen en meesters die de spin-off van een scheiding ondervinden. Soms zonder dat ze weten dat een scheiding oorzaak is van het gedrag van hun leerlingen.

Tieners die ineens elke dag te laat komen of voor de vierde keer hun boeken zijn vergeten, bijvoorbeeld. Of die niet meekunnen op schoolreis omdat de ene ouder dat niet goed vindt of niet mee wil betalen. Wat kun je dan doen als leerkracht, rechter of coach? Het antwoord op die vraag is niet altijd eenvoudig.

Curricula van scholen zitten stampvol, daar voeg je niet zomaar een programma rondom dit thema aan toe. Maar we zijn druk doende om werkbare oplossingen te vinden.”

Ambitieus

Dat het programma ambitieus klinkt, beaamt André Rouvoet. Is het wel reëel om te zeggen dat je kunt scheiden zonder schade te berokkenen aan je kinderen? ,,Scheiden levert altijd een vorm van schade op. Natuurlijk. Overigens kan dat ook het geval zijn als ouders bij elkaar blijven…

Tegelijkertijd: mag het onze ambitie zijn dat we in Nederland zó uit elkaar gaan dat onze kinderen er niet nodeloos onder te lijden hebben? Dat we als samenleving een cultuur van ondersteunen vormgeven, waarin ouders met al hun emoties en een hoofd vol regeldingen kunnen leunen op hulpverleners, professioneel en niet-professioneel. Zodat kinderen zo goed mogelijk begeleid worden in deze voor hen zo moeilijke tijd. Dat gezinnen in scheiding geen drempel ervaren om hun zorgen bespreekbaar te maken en accepteren dat ze het niet alleen kunnen en hoeven te doen.

Dat vraagt niet alleen iets van ouders, maar van iedereen die betrokken is bij een gezin dat in scheiding ligt. De meester, de buurvrouw, opa en oma. Wat doe je als je ziet dat er steeds minder vriendjes over de vloer komen? Of als je de kinderen vaak hoort huilen? Durf je aan zo’n gezin te vragen hoe het met ze gaat? Of je iets kunt betekenen? Dát is waar onze ambitie – onder meer – ligt.”

"Juist het sociale netwerk blijft, en kan van grote waarde zijn."

Nieuwe scheidingsaanpak bij gemeenten

Rouvoet is hoopvol over de kans van slagen van het programma. “Een van die kansrijke initiatieven is een nieuwe scheidingsaanpak bij gemeenten, bijvoorbeeld via een scheidingsloket. Ik vergelijk deze aanpak graag met het consultatiebureau. Daar kun je vrijwillig naartoe en 96 procent van de ouders gaat ook daadwerkelijk. Niet omdat ze met een geheven vingertje te maken krijgen, of omdat het moet, nee… omdat ze geholpen worden. En tegelijkertijd wordt ook hier de impact van het sociale netwerk weer duidelijk. Want hulpverleners zijn er een tijdje en gaan dan weer. Maar juist het sociale netwerk blijft en kan van grote waarde zijn.”

In beweging
Ondertussen blijven alle scheidingsverhalen die Rouvoet hoort, onder zijn huid kruipen. ,,Ik ben erdoor gegrepen. Hier kom ik mijn bed voor uit. Ik ben ook ongeduldig. Ons programma bestaat uit 45 acties, daar wil ik uitkomsten van delen. Maar geduld loont. We hebben het over een cultuurverandering. Als de samenleving, net als wij, geraakt wordt door issues waar kinderen uit gescheiden gezinnen mee te maken krijgen, dan komt er van binnenuit, met ondersteuning van ons programma, een beweging op gang die krachtig en duurzaam is.”

 Wie is André Rouvoet?

In juni 2017 werd Rouvoet op voordracht van het kabinet-Rutte II aangesteld als voorzitter van het Platform Scheiden zonder Schade. Het programma voor dit Platform schreef hij – samen met secretaris Anna van Beuningen van het ministerie – zelf. Iets wat zijn betrokkenheid bij het onderwerp kenmerkt. 

André Rouvoet was minister voor Jeugd en Gezin in het kabinet-Balkenende IV. Sinds februari 2012 is hij voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland.